Antón Meilán regresa al siglo XIV para reanudar su crónica, ya familiar, sobre los Pardo de Cela. A sus anteriores libros sobre el Mariscal, une ahora un pormenorizado trabajo de investigador sobre Doña Constanza de Castro, hija del último de los grandes condes gallegos de la Baja Edad Media. El libro Loita, resitencia e norte. Doña Constanza de Castro toma a fortaleza de Vilaxoán, presentado en la Casa Habanera de Guitiriz elpasado 28 de enero, sale a las librerías, en palabras de su autor, “para que as vindeiras xeneracións saiban que aquí Doña Constanza de Castro moreu loitando contra as tropas dos Comisionados reais”.
Así resume el propio Antón Meilán el contenido de su obra:
“Os derradeiros aconteceres do tráxico final de Pardo de Cela xunguiron a torre fortaleza de Vilaxoán á historia mariscaliana, pois unha vez que é degolado en Mondoñedo, xunto co seu fillo Xoán Núñez de Pardo, a súa filla dona Constanza de Castro e o seu marido, Fernán Ares de Saavedra, aconsellados por familiares e amigos, deciden «furtar» a torre fortaleza de Vilaxoán, chamada tamén de Caldaloba (Cospeito) para trataren de vencer ás tropas dos Comisionados reais e recuperar os bens do pai, que lle foran incautados nada máis ser asasinado. Nesta torre fortaleza, resisten máis dun ano enfrontándose non só ao exército do reino de Castela, dirixido e representado en Galiza polo Xustiza Maior, D. Diego López de Haro, senón tamén ás tropas dos Andrade e ás de Álvaro González de Ribadeneira, que se xuntaron ás castelás para combater a dona Constanza e a Fernán Ares. Unha vez que dona Constanza morre envelenada pola inxesta da auga podre do pozo, e todos os demais «adolesçieron», menos tres, entre os que estaba Fernán Ares de Saavedra, depoñen a loita. Nesta publicación estúdianse os pormenores do cerco, o envelenamento das augas e faise unha comparanza co final do cerco de Caldaloba co de Pardo de Cela en Mondoñedo”.
Caldaloba
El Castillo o Torre de Caldaloba, de la que conserva actualmente tan solo la torre del homenaje, muestra los restos de la que fue una estratégica fortaleza de origen medieval situada en el término de Cospeito. Está considerada desde 1994 como Bien de Interés Cultural. Su indudable valor histórico ha motivado un movimiento comarcal reinvindicativo que pasa por restaurar el noble edificio y divulgar su significativo papel en la lucha de la nobleza gallega contra el creciente poder de los reyes de Castilla. Antón Meilán
Antonio Xosé Meilán García (Mondoñledo, 1950). Estuió Latín y Filosofía en el Seminario de Mondoñedo Filólogo. Catedrático de la Universidad de Oviedo.
Parabens polo estudo e publicación do libro sobre Caldaloba e Dona Constanza. Estou desexando lelo. Hai dous anos que fixen o estudo da parroquia de Xoibán (Vilaxoán no século XII) un dos nones polo que é coñecido o ilustre castell. Parabens. David.
Non sei porque no texto fala de loitar contra «as tropas dos comisionados reais» e non di contra «as tropas dos Reís Católicos».
Véxase «Doma y castración del reino de Galicia» de Zurita.