Por Ángel Felpeto (1)
O nadal no seminario loxicamente non se celebraba como tal porque nos días previos á noiteboa volviamos a casa despois dun primeiro trimestre que sempre se facía longo. En Lourenzá e en Mondoñedo o outono xa é fresco e por Santa Catalina xa o inverno anticipábase. Facía frio, moito frío nos dormitorios de Lourenzá e as néboas en Mondoñedo adoitabamos dicir que “penetraban ata os ósos”.
Pero os meus recordos do nadal teñen moito que ver coas semanas previas e discorren, entre contar os días que faltaban para ir a casa, o ambiente festivo da celebración de Santa Catalina e San Nicolás e o máis íntimo e relixioso que estaba marcado polo primeiro domingo de advento.
Cada ano lembro o terceiro domingo de advento, “domingo gaudete” a imaxe de D. Uxío e o seu roquete recentemente planchado subir ao púlpito da capela maior para dirixir aquel introito gregoriano que soaba solemne despois dalgúns ensaios durante a semana en clase con Jesús “o vivariense” ou Antonio Domínguez o meu paisano: Gaudete in Domino sempre, iterum dico, gaudete …
Supoño que a máis dun tráevos bos recordos. Sigo conservando o Liber Chori e o Misal de Frei Xusto Pérez de Urbel.
Para min a conta atrás do nadal comezaba coa festa de Santa Catalina. Os pequenos estábamos a desexar que chegase o día tanto pola comida extraordinaria como sobre todo pola “velada”; naqueles tempos tanto pola obra de teatro, como fai algunhas datas lembrábanos o amigo Pedro Conde, como polo entreacto amenizado sobre todo polo sempre lembrado Xosé Manuel Carballo Ferreiro.
Teño gravada a imaxe de Xosé Manuel entrando ao salón de actos de maneira sorpresiva, no entreacto da obra. Cargado cun feixe de nabos, sentar na escaleira do escenario e comezar a contar algunha das súas historias ata conseguir que todo o mundo desexase que se prolongase o tempo de cambiar o decorado.
Recordo como iamos tachando as follas do calendario ata a seguinte etapa que era sen dúbida San Nicolás. Xa non tiña a mesma entidade que a patroa, como era lóxico, pero non por iso deixabamos “os latinos” de preparar con ilusión a nosa obra de teatro, o noso número extraordinario da PALESTRA e loxicamente tamén a liturxia para ese día.
Non conservo aquel folleto apaisado en cor de PANXOLIÑAS que neses días e durante o mes de decembro substituía ao SOLFEO DE LOS SOLFEOS para gran xúbilo dos que tiñamos orella, pero pouco oído musical.
Pouco máis de catorce días restaban para que unha fría mañá acompañados por Casiano e a súa carretilla, íríamos camiño da parada do autobús da empresa RIBADEO que, no meu caso, levaríanos ata Villalba.
Eran días de matanza, tamén no seminario. Algunhas das xanelas das habitacións do Menor daban ás pocilgas onde o noso bo amigo “DEPORTIVO”, non lembro o seu nome, alimentaba a un bo grupo de porcos con sobras de comida. E neses días tamén él era o encargado de sacrificar algúns. Á parte de anticiparnos que nas nosas casas dentro de moi pouco tamén tocaba matanza, pensabamos que “algo nos tocará”. E efectivamente algún detalle adoitaba ter o mordomo no menú deses días. Nós tratabamos de decatarnos por anticipado a través da irmá Gloría que normalmente, despois de moito insistir, dicíanos cando tocaría menú de matanza.
En Lourenzá tamén se criaban porcos fora do edificio, na horta, pero non nos decatabamos ata o día que Eladio cociñaba fígado encebolado con cachelos por orde de D. Xosé María.
Lembro que ese mes anterior ao nadal vivíase con alegría pola súa coincidencia coas festas patronais pero tamén porque creo que se vivía o advento como correspondía desde ese espírito de esperanza, de expectativa como corresponde. E como mencionaba antes, incluso algún ano segundo como caesen as festas do calendario, o “domingo gaudete” era o último para nós no seminario antes das vacacións.
Recordo como D. Jaime dicía que no verán marchaba a Mallorca a súa terra pero en nadal quedabase en Mondoñedo e aquilo a min producíame unha certa tristeza porque, era tanto o que lle apreciabamos, que non nos gustaba que pasase só o nadal. Seguro que para él non era ningún problema pero a nós non nos parecía o mesmo porque entón entendiamos o nadal como unha festa familiar na que non podía faltar ninguén. Oía comentar que moitas familias de Mondoñedo convidábanlle a cear o día de noiteboa na súa casa.
E Casiano? Onde pasaría Casiano o nadal? E alguén respondía que as monxas lle preparaban cea especial e o demás a el dáballe o mesmo.
E o 20, 21, 22, segundo os anos. volviamos a casa. Entón, aínda que non se xogase nin unha peseta, estabamos a desexar escoitar a través da radio o cantaruxo dos nenos de San Ildefonso. Porque nin luces nin compras nin grandes ceas de amigos nin de compañeiros de traballo anunciaban o nadal.
O meu recordo é de cheiros e sabores. A miña nai compraba mandarinas, para nós un postre máis que extraordinario e, aínda hoxe cando pelo unha mandarina, ségueme cheirando a nadal.
E tamén na aldea celebrábase cun sentido relixioso de alegría, de esperanza e de encomio cun recital de versos e pequenas escenas onde os protagonistas eramos os nenos e Pilar, a eterna catequista, traballando incansablemente para que nos lucísemos como bos actores. Vestimentas de pastorcillos para a ocasión tanto para nenos como para nenas. Zocos novos, a estrear, que o meu avó elaboraba con esmero ou as almadreñas vermellas que o meu tío Pepe sabía decorar como ninguén.
Os que desde o seminario volviamos a casa polo Nadal, eu creo que eramos obxecto de certa sa envexa polos nosos irmáns pequenos e veciños porque, polo menos en teoría, mostrabamos unha maior destreza para recitar e mesmo, a pedimento de Pilar, para compoñer algún que outro verso.
A igrexa de San Xoan de Alba, como todas as da nosa contorna nunca estaban tan cheas de xente como en nadal.
Coñecín ao longo dos anos moitas outro nadal, moitas outros costumes, outras celebracións, outros menús, outras músicas e outras xentes, pero o cheiro a mandarina da miña casa ou ao touciño do cocido de inverno no seminario, sigo sen cambialo por nada
Bo nadal a todos
Dejar una contestacion